Przyjmowanie testosteronu nie powoduje bezpośrednich problemów z erekcją, gdy odbywa się pod nadzorem lekarza i przy zachowaniu odpowiednich dawek terapeutycznych – wręcz przeciwnie, właściwie prowadzona terapia zazwyczaj poprawia jakość wzwodów poprzez przywrócenie prawidłowego stężenia androgenów w organizmie. Zaburzenia potencji mogą jednak pojawić się przy niekontrolowanym stosowaniu testosteronu, przyjmowaniu zbyt wysokich dawek lub po zaprzestaniu terapii bez konsultacji z lekarzem.
Warto rozróżnić dwie grupy osób zainteresowanych przyjmowaniem testosteronu z zewnątrz. Pierwsza to mężczyźni z rzeczywistym niedoborem hormonu, którzy już doświadczają zaburzeń seksualnych i szukają pomocy medycznej. Druga grupa to panowie z prawidłowym poziomem testosteronu, rozważający stosowanie testosteronu mimo braku wskazań medycznych. U tych drugich istnieje realne ryzyko pogorszenia funkcji seksualnych – nie tylko w trakcie stosowania wysokich dawek, ale przede wszystkim po odstawieniu hormonu, gdy organizm musi przywrócić własną produkcję testosteronu.
Wpływ testosteronu na erekcję i libido
Testosteron wpływa na męską sprawność seksualną na trzech głównych poziomach:
- W ośrodkowym układzie nerwowym – kontrolując wydzielanie neuroprzekaźników odpowiedzialnych za popęd seksualny (dopamina, oksytocyna)
- W rdzeniu kręgowym – wpływając na przewodnictwo nerwowe
- W tkankach narządów płciowych – regulując pracę mięśni gładkich, funkcję śródbłonka naczyń krwionośnych oraz właściwości sprężyste ciał jamistych
Kluczową rolę w mechanizmie wzwodu odgrywa tlenek azotu, którego produkcja zależy od prawidłowego poziomu testosteronu. Hormon ten wpływa również na wrażliwość tkanek prącia na różne neuroprzekaźniki, co bezpośrednio przekłada się nie tylko na jakość erekcji, ale także na intensywność doznań seksualnych, siłę orgazmu i wytrysku.
Jednym z pierwszych sygnałów ostrzegawczych niedoboru testosteronu jest najczęściej zanik porannych wzwodów, które w normalnych warunkach występują regularnie i świadczą o prawidłowym funkcjonowaniu mechanizmów odpowiedzialnych za erekcję. Niektórzy mężczyźni mogą również zauważyć, że ich członek wydaje się mniejszy i chłodniejszy w stanie spoczynku, co wynika z gorszego ukrwienia tkanek przy niskim poziomie testosteronu. Z czasem pojawiają się trudności z uzyskaniem i utrzymaniem wzwodu podczas zbliżeń intymnych, spadek pożądania seksualnego oraz obniżone doznania w trakcie stosunku, opisywane jako ‘zmniejszona wrażliwość członka’. Mężczyźni często zgłaszają również mniej intensywne i słabiej odczuwalne orgazmy. Te objawy mogą narastać stopniowo lub nawet pojawić się stosunkowo szybko, prowadząc do zaburzeń w sferze seksualnej.
Czy testosteron może powodować zaburzenia erekcji?
Do problemów ze wzwodem dochodzi najczęściej w dwóch przypadkach: podczas stosowania nieodpowiednich dawek testosteronu bez konsultacji z lekarzem oraz po nagłym przerwaniu jego przyjmowania. W trakcie terapii główną przyczyną jest nadmierna aromatyzacja (przekształcanie testosteronu w estradiol). Z kolei po odstawieniu testosteronu organizm musi poradzić sobie z zahamowaną naturalną produkcją hormonów płciowych, co często skutkuje przejściowymi problemami z potencją.
Dawkowanie podczas terapii odgrywa kluczową rolę – zbyt wysokie dawki testosteronu nieuchronnie prowadzą do nasilonej aromatyzacji, która może przyczyniać się do zaburzeń seksualnych, natomiast zbyt niskie mogą być niewystarczające dla utrzymania prawidłowej pracy męskich narządów płciowych. Wyłącznie lekarz specjalista może ustalić bezpieczny, indywidualny protokół leczenia, regularnie monitorując nie tylko poziom testosteronu, ale również estradiolu, prolaktyny i innych parametrów krwi, dostosowując terapię do indywidualnej wrażliwości pacjenta. W razie potrzeby może również włączyć do terapii dodatkowe leki kontrolujące proces aromatyzacji (inhibitory aromatazy).
Co się dzieje po odstawieniu testosteronu?
Przyjmowanie testosteronu z zewnątrz prowadzi do zatrzymania jego naturalnej produkcji w organizmie. Po nagłym przerwaniu terapii układ hormonalny potrzebuje czasu, by wznowić własną produkcję hormonów płciowych. W tym okresie mężczyźni często doświadczają znacznego pogorszenia sprawności seksualnej – spadku libido, problemów z erekcją i innych typowych objawów niskiego testosteronu. Dlatego tak istotne jest, aby ewentualne zakończenie terapii zawsze konsultować z lekarzem prowadzącym, który może zaproponować odpowiednią strategię terapii odblokowej (PCT – Post Cycle Therapy), minimalizującą te niepożądane efekty.
Co robić w przypadku wystąpienia zaburzeń wzwodu?
Najważniejsze to zachować spokój – problemy z erekcją związane z nieodpowiednim stosowaniem testosteronu są przeważnie w pełni odwracalne. Jeśli trudności pojawiły się podczas jego stosowania na własną rękę lub po jego odstawieniu, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem specjalistą (andrologiem, urologiem lub endokrynologiem), który pomoże przywrócić prawidłowe funkcjonowanie układu hormonalnego i funkcji seksualnych.
W przypadku pojawienia się problemów ze wzwodem podczas prowadzonej terapii, nie należy przerywać jej na własną rękę. Nagłe odstawienie hormonu może znacząco pogorszyć sytuację. Zamiast tego należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym, który może:
- Zlecić badania kontrolne poziomu hormonów
- Dostosować dawkę testosteronu
- Włączyć do terapii leki kontrolujące poziom estradiolu lub prolaktyny
- Wprowadzić inne modyfikacje w protokole leczenia
Zaburzenia potencji mogą wynikać również z innych przyczyn, nawet gdy poziom testosteronu jest prawidłowy. Dlatego kompleksowa diagnostyka i szczera rozmowa z lekarzem są kluczowe dla znalezienia właściwego rozwiązania. Im szybciej zgłosimy się po profesjonalną pomoc, tym większa szansa na szybkie przywrócenie prawidłowych funkcji seksualnych.
Źródła:
Isidori, Andrea M., et al. “A critical analysis of the role of testosterone in erectile function: from pathophysiology to treatment—a systematic review.” European urology 65.1 (2014): 99-112.
