Finasteryd jest jednym z najskuteczniejszych leków hamujących łysienie typu męskiego, jednak jego stosowanie wiąże się z udokumentowanym ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych, co wymaga od pacjenta i lekarza świadomej oceny bilansu korzyści i strat. Widok przerzedzających się włosów w lustrze to dla wielu mężczyzn pierwszy, niepokojący sygnał upływającego czasu, który może podkopać pewność siebie. W poszukiwaniu rozwiązania często trafiają na finasteryd – lek na receptę, który zyskał sławę jako realna broń w walce z łysieniem androgenowym. Ten artykuł nie tylko wyjaśni, czy lek ten faktycznie działa, ale przede wszystkim odpowie na kluczowe pytanie – jakim kosztem?
Jak działa finasteryd? proste wyjaśnienie mechanizmu
W organizmie mężczyzny testosteron, za pomocą enzymu zwanego 5-alfa-reduktazą, przekształcany jest w znacznie silniejszy androgen – dihydrotestosteron (DHT).
- W przypadku łysienia androgenowego, DHT jest głównym winowajcą miniaturyzacji mieszków włosowych, co prowadzi do ich osłabienia i wypadania.
- W przypadku łagodnego przerostu prostaty (BPH), DHT stymuluje wzrost komórek gruczołu krokowego.
Finasteryd działa jako inhibitor enzymu 5-alfa-reduktazy, skutecznie obniżając poziom DHT we krwi i tkankach nawet o 70%. To hamuje proces łysienia i może prowadzić do zmniejszenia objętości prostaty. Jednocześnie jednak, DHT odgrywa ważną rolę w regulacji libido i funkcji seksualnych, dlatego jego znaczne obniżenie może prowadzić do działań niepożądanych.
Finasteryd a porost włosów – czego można się spodziewać?
Skuteczność finasterydu w leczeniu łysienia androgenowego jest dobrze udokumentowana w literaturze. Realne efekty terapii można podzielić na dwie kategorie:
- Zatrzymanie wypadania: To główny i najczęściej osiągany cel kuracji. U zdecydowanej większości mężczyzn (około 90%) finasteryd skutecznie hamuje dalszą utratę włosów, stabilizując sytuację na głowie.
- Odrastanie włosów: U znaczącej części pacjentów (około 65%) obserwuje się również odrost nowych włosów. Efekt ten jest zazwyczaj najbardziej widoczny w obszarze korony głowy (tzw. tonsura), a w mniejszym stopniu na linii czoła. Włosy stają się gęstsze i mocniejsze.
Należy jednak uzbroić się w cierpliwość. Pierwsze subtelne zmiany, jak zmniejszenie ilości włosów na szczotce czy poduszce, można zauważyć po około 3-6 miesiącach regularnego stosowania. Na pełne, satysfakcjonujące rezultaty trzeba poczekać co najmniej rok, a czasem nawet dwa lata. Trzeba też pamiętać o kluczowej zasadzie: terapia działa tylko tak długo, jak długo lek jest przyjmowany. Po jego odstawieniu poziom DHT wraca do normy, a proces łysienia zostaje wznowiony.
Finasteryd i jego skutki uboczne
Mimo wysokiej skuteczności, terapia finasterydem nie jest pozbawiona ryzyka. Chociaż poważne działania niepożądane nie są częste, ich znajomość jest absolutnie kluczowa przed podjęciem decyzji o leczeniu.
Funkcje seksualne
To najczęściej zgłaszana kategoria skutków ubocznych. Badania wskazują, że mogą one dotyczyć od 3,4% do nawet 15,8% mężczyzn stosujących lek. Obejmują one:
- Zaburzenia erekcji: problemy z jej osiągnięciem lub utrzymaniem.
- Obniżone libido: osłabienie popędu płciowego.
- Zmniejszona objętość ejakulatu.
Badanie PLESS (Proscar Long Term Efficacy and Safety Study) wykazało, że u części pacjentów początkowe skutki uboczne z czasem słabną lub ustępują, nawet przy kontynuacji leczenia. Inne badania sugerują istnienie tzw. efektu nocebo – pacjenci, którzy zostali szczegółowo poinformowani o możliwych seksualnych skutkach ubocznych, zgłaszali je znacznie częściej niż grupa, która nie otrzymała takiej informacji.
Zdrowie psychiczne i nastrój
Choć w pierwotnych badaniach klinicznych nie odnotowano istotnych problemów, późniejsze obserwacje i mniejsze badania doprowadziły do wpisania depresji na listę możliwych działań niepożądanych. Mechanizm nie jest do końca jasny, ale podejrzewa się, że obniżenie poziomu neurosteroidów (których produkcja zależy od enzymu blokowanego przez finasteryd) może wpływać na nastrój. Potencjalne objawy to:
- Obniżenie nastroju i apatia.
- Stany lękowe.
- „Mgła mózgowa” (problemy z koncentracją).
Co to jest post-finasteride syndrome (PFS)?
W ostatnich latach coraz głośniej mówi się o tzw. zespole post-finasterydowym (Post-Finasteride Syndrome, PFS). Jest to termin opisujący zespół objawów – głównie natury seksualnej, fizycznej i psychicznej (depresja, stany lękowe, mgła mózgowa) – które utrzymują się pomimo zaprzestania przyjmowania leku.
Społeczność medyczna wciąż debatuje nad tym, czy PFS jest odrębną jednostką kliniczną, a jego istnienie i mechanizmy nie zostały jednoznacznie potwierdzone w dużych badaniach. Problem jest jednak na tyle istotny, że amerykański Narodowy Instytut Zdrowia (NIH) umieścił informacje o PFS w swoim centrum informacji o chorobach rzadkich. To sygnał, że skargi pacjentów są traktowane poważnie, nawet jeśli nauka nie dostarczyła jeszcze wszystkich odpowiedzi. Istnieje realna grupa mężczyzn, którzy doświadczają długotrwałych i dokuczliwych dolegliwości, których nie można lekceważyć.
Podsumowanie: Czy finasteryd jest bezpieczny?
Finasteryd pozostaje jednym z filarów leczenia łysienia androgenowego, oferując realną szansę na zatrzymanie utraty włosów i poprawę ich gęstości. Jednocześnie jego stosowanie wiąże się z niewielkim, ale realnym ryzykiem skutków ubocznych, które dla niektórych mężczyzn mogą być nieakceptowalne.
Ostateczna decyzja nie jest prosta i zależy od indywidualnego bilansu zysków i strat, priorytetów oraz ogólnego stanu zdrowia. Nigdy nie rozpoczynaj terapii finasterydem na własną rękę, opierając się na informacjach z internetowych forów. Jedynym bezpiecznym i odpowiedzialnym krokiem jest konsultacja z lekarzem. Tylko specjalista po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu i zleceniu niezbędnych badań jest w stanie ocenić, czy w Twoim przypadku korzyści z leczenia przewyższają potencjalne ryzyko.
Źródła (dostęp z dnia 07/08/2025)
Asanad, Kian, et al. „Global online interest in finasteride sexual side effects.” International Journal of Impotence Research 36.4 (2024): 408-413.
Hirshburg, Jason M., et al. „Adverse effects and safety of 5-alpha reductase inhibitors (finasteride, dutasteride): a systematic review.” The Journal of clinical and aesthetic dermatology 9.7 (2016): 56.
Shapiro, Jerry, and Keith D. Kaufman. „Use of finasteride in the treatment of men with androgenetic alopecia (male pattern hair loss).” Journal of Investigative Dermatology Symposium Proceedings. Vol. 8. No. 1. Elsevier, 2003.
