Stosowanie ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG – human chorionic gonadotropine) podczas zastępczej substytucji testosteronem stanowi istotny element kompleksowego leczenia, szczególnie u pacjentów pragnących zachować płodność oraz prawidłową objętość jąder.
Uwzględnienie hCG w protokole terapeutycznym pozwala na optymalizację efektów leczenia przy jednoczesnym zminimalizowaniu potencjalnych działań niepożądanych związanych z supresją własnej produkcji hormonów.
Gonadotropina kosmówkowa i testosteron – podstawowe informacje
Skuteczna optymalizacja terapii hormonalnej dla mężczyzn wymaga dokładnego poznania mechanizmów działania zarówno gonadotropiny kosmówkowej, jak i testosteronu w męskim układzie endokrynnym.
Ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG) to złożony hormon peptydowy, naturalnie produkowany przez łożysko podczas ciąży. W kuracji testosteronem wykorzystuje się jego zdolność do naśladowania działania naturalnego hormonu luteinizującego (LH), wydzielanego przez przysadkę mózgową. LH jest kluczowy dla męskiego organizmu, ponieważ pobudza komórki Leydiga w jądrach do produkcji testosteronu. Zatem, hCG wstrzyknięte do organizmu mężczyzny imituje działanie LH, co prowadzi do zwiększenia produkcji testosteronu w jądrach.
Natomiast terapia zastępcza testosteronem (TRT), to leczenie stosowane w przypadkach niedoboru tego hormonu u mężczyzn, określanego hipogonadyzmem. W trakcie terapii, testosteron jest dostarczany z zewnątrz, najczęściej w formie iniekcji lub żeli. Jednakże, w długofalowej perspektywie, podawanie męskiego hormonu z zewnątrz, hamuje jego własną produkcję w jądrach. Mechanizm ten opiera się na zasadzie sprzężenia zwrotnego w osi podwzgórze-przysadka-jądra. W skrócie – podwyższony poziom testosteronu we krwi sygnalizuje podwzgórzu i przysadce, aby zmniejszyły wydzielanie hormonów regulujących jego naturalne wydzielanie w jądrach. W efekcie dochodzi do osłabienia lub całkowitego wyłączenia naturalnej produkcji testosteronu w gonadach. Długotrwałe tłumienie naturalnej produkcji testosteronu ma bezpośrednie przełożenie na potencjalne problemy, m.in. takie jak atrofia jąder, zaburzenia spermatogenezy czy zaburzenia seksualne.
Jaką rolę pełni hCG podczas terapii testosteronem?
Uwzględnienie hCG w terapii TRT ma na celu przeciwdziałać wielu skutkom ubocznym podawania testosteronu. Działając jak hormon luteinizujący (LH), hCG wspiera naturalne funkcje jąder i produkcję hormonów płciowych, mimo że oś podwzgórze-przysadka-gonady jest zahamowana przez zewnętrzny testosteron:
- Obniżenie ryzyka niepłodności: Podtrzymanie spermatogenezy jest kluczowe dla mężczyzn rozważających ojcostwo w przyszłości.
- Zachowanie funkcji jąder: Regularne podawanie hCG pomaga utrzymać fizjologiczną objętość i aktywność gonad oraz odpowiednią ilość nasienia.
- Utrzymanie prawidłowej erekcji i libido: Niektórzy pacjenci zgłaszają poprawę libido po dołączeniu gonadotropiny do terapii testosteronem
- Poprawa samopoczucia: Prawidłowa steroidogeneza jest istotna dla mózgu, gdyż hormony płciowe pełnią również funkcję neurohormonów.
- Utrzymanie wrażliwości receptorów: Regularne używanie hCG pomaga zachować reaktywność komórek Leydiga na naturalne gonadotropiny.
- Elastyczność terapeutyczna: W przypadku konieczności zakończenia TRT, wcześniejsze stosowanie hCG może znacząco ułatwić i przyspieszyć powrót do endogennej produkcji testosteronu.
Dzięki tym mechanizmom, połączenie hCG z terapią testosteronem pozwala na osiągnięcie korzyści z terapii zastępczej przy jednoczesnym minimalizowaniu jej potencjalnych negatywnych skutków, głównie dla funkcji reprodukcyjnych.
Rola hCG w samopoczuciu u mężczyzn
Gonadotropina kosmówkowa stymuluje jądra do produkcji nie tylko testosteronu, ale także szeregu innych kluczowych steroidów, takich jak pregnenolon i DHEA. Te związki mają własne receptory m.in. w mózgu i działają jako neurosteroidowe modulatory. Ich optymalne stężenie przyczynia się do bardziej fizjologicznego profilu hormonalnego, co może znacząco wpływać na funkcje poznawcze, nastrój i ogólne samopoczucie.
Wielu pacjentów doświadcza poprawy libido i satysfakcji seksualnej, co bezpośrednio przekłada się na lepszą jakość życia. Dodatkowo, utrzymanie prawidłowej objętości i funkcji jąder może korzystnie wpływać na samoocenę i poczucie męskości.
Potencjalne skutki uboczne przyjmowania hCG do terapii TRT
Chociaż gonadotropina kosmówkowa jest generalnie dobrze tolerowana, niektórzy pacjenci mogą doświadczyć efektów ubocznych. Główne problemy to pogorszenie funkcji seksualnych i samopoczucia, zazwyczaj spowodowane nadmiernym wzrostem poziomu progesteronu. U niektórych mężczyzn może również wystąpić niewielki wzrost poziomu estradiolu, co może prowadzić do retencji wody czy zmian nastroju.
Warto podkreślić, że przy niskich dawkach stosowanych w protokołach TRT, ryzyko poważnych skutków ubocznych jest minimalne. Niemniej jednak, indywidualna odpowiedź organizmu może się różnić, co podkreśla znaczenie personalizacji terapii. Szczególną uwagę należy zwrócić na pacjentów wykazujących wrażliwość na zmiany hormonalne, u których może być konieczne dokładne dostosowanie dawek zarówno hCG, jak i testosteronu w celu osiągnięcia optymalnej równowagi hormonalnej.
Czy terapia testosteronem z hCG gwarantuje zachowanie płodności?
Włączenie hCG do protokołu znacząco zwiększa szanse na zachowanie płodności, jednak nigdy nie można mówić o stuprocentowej gwarancji. Kwestia ta jest złożona i zależy od wielu czynników:
- Wyjściowy stan płodności
- Predyspozycje genetyczne
- Indywidualna odpowiedź organizmu
- Czas trwania terapii
- Dawkowanie i częstotliwość
- Inne czynniki zdrowotne
Należy podkreślić, że pragnienie zachowania płodności wciąż należy do względnych przeciwwskazań leczenia testosteronem. Oznacza to, że przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu terapii, pacjent i lekarz powinni dokładnie rozważyć potencjalne korzyści i ryzyko związane z terapią w kontekście planów prokreacyjnych.
Mężczyźni, którzy chcą zachować płodność, ale jednocześnie chcą złagodzić objawy niedoboru testosteronu mogą rozważyć kriokonserwację nasienia przed rozpoczęciem leczenia. Decyzje te powinny być zawsze podejmowane indywidualnie, w oparciu o cele pacjenta i bieżące wyniki badań.
Dowiedz się więcej o skutkach ubocznych terapii testosteronem
Źródła:
Wenker, Evan P., et al. “The use of HCG-based combination therapy for recovery of spermatogenesis after testosterone use.” The journal of sexual medicine 12.6 (2015): 1334-1337.
El Meliegy, Amr, Ahmad Motawi, and Mohamed Ahmed Abd El Salam. “Systematic review of hormone replacement therapy in the infertile man.” Arab journal of urology 16.1 (2018): 140-147.
Agarwal, Swashti, et al. “Testosterone versus hCG in hypogonadotropic hypogonadism–comparing clinical effects and evaluating current practice.” Global Pediatric Health 7 (2020): 2333794X20958980.
Vallée, Monique. “Neurosteroids and potential therapeutics: focus on pregnenolone.” The Journal of steroid biochemistry and molecular biology 160 (2016): 78-87.
