Pierwsze zauważalne efekty terapii hormonalnej dla mężczyzn zazwyczaj pojawiają się już po 3 tygodniach od rozpoczęcia leczenia i dotyczą przede wszystkim libido i nastroju. Terapia testosteronem to kompleksowe leczenie, którego efekty rozwijają się stopniowo w czasie, wpływając na różnorodne aspekty funkcjonowania organizmu – od funkcji seksualnych, poprzez skład ciała, aż po gęstość kości i parametry metaboliczne.
Kluczowe wnioski:
- Pierwsze efekty przyjmowania testosteronu (poprawa libido i nastroju) są zauważalne już po 3 tygodniach terapii
- Poprawa funkcji erekcyjnych następuje średnio 30 dniach, choć stabilizacja może trwać 3-12 miesięcy
- Zmiany w składzie ciała stabilizują się w ciągu 6-12 miesięcy
- Zauważalny wzrost siły mięśniowej następuje po 12-20 tygodniach
- Przywrócenie prawidłowej gęstości mineralnej kości może trwać ponad 3 lata
Efekty testosteronu po około miesiącu
Najwcześniejsze efekty terapii testosteronem manifestują się w obszarze samopoczucia i funkcji seksualnych. Już po 3-6 tygodniach pacjenci zauważają wzrost libido i częstotliwości myśli seksualnych, co wiąże się z bezpośrednim wpływem testosteronu na ośrodki mózgowe odpowiedzialne za popęd płciowy. W tym samym czasie obserwuje się poprawę nastroju, choć redukcja objawów depresyjnych może wymagać 18-30 tygodni.
Według badań, ogólna jakość życia mierzona między innymi za pomocą kwestionariusza AMS i ADAM, zaczyna poprawiać się w ciągu 3-4 tygodni, natomiast pacjenci Centrum Andrologii często zgłaszają poprawę wyniku qADAM już po 3 tygodniach terapii. Oczywiście pełne korzyści leczenia wymagają zazwyczaj dłuższego czasu.
Jakość erekcji i częstość porannych wzwodów również zaczynają się poprawiać się już po 3 tygodniach od rozpoczęcia terapii. Pełne efekty są zwykle osiągane po 3-6 miesiącach, choć w szczególnych przypadkach, np. u pacjentów z dysfunkcją żylno-okluzyjną, poprawa może wymagać znacznie więcej czasu.
Rezultaty terapii testosteronem w ciągu roku
W okresie 3-6 miesięcy od rozpoczęcia przyjmowania testosteronu następują znaczące zmiany w składzie ciała. Testosteron wpływa na komórki mezenchymalne, promując różnicowanie w kierunku tkanki mięśniowej i hamując rozwój adipocytów. Prowadzi to do zwiększenia beztłuszczowej masy ciała i redukcji tkanki tłuszczowej, szczególnie w obszarze brzusznym. Zmiany te są widoczne po 12-16 tygodniach i stabilizują się w okresie 6-12 miesięcy.
W aspekcie metabolicznym obserwuje się stopniową poprawę profilu lipidowego. Spadek poziomu cholesterolu całkowitego i triacylogliceroli jest zauważalny już od 4 tygodnia terapii, podczas gdy modyfikacja frakcji LDL i HDL wymaga 3-6 miesięcy lub dłużej. Parametry kontroli glikemii i wrażliwość insulinowa, ulegają poprawie w okresie również 3-6 miesięcy, szczególnie u pacjentów z wyjściową hiperglikemią.
Długoterminowe efekty terapii TRT
Najbardziej długofalowy wpływ TRT obserwuje się w zakresie gęstości mineralnej kości (BMD). Pierwsze zmiany są wykrywalne po 6 miesiącach, ale pełny efekt anaboliczny rozwija się przez okres nawet 3 lat. Wpływ testosteronu na kości jest częściowo mediowany przez jego konwersję do estradiolu w procesie aromatyzacji, co podkreśla znaczenie prawidłowego zbilansowania poziomów obu hormonów.
Efekty w zakresie wzrostu ilości czerwonych krwinek manifestują się wyższą hemoglobiną i hematokrytem po 3 miesiącach, stabilizując się po 9-12 miesiącach. Intensywność tego efektu jest zależna od dawki i wieku pacjenta. Ponieważ testosteron powoduje wzrost ilości erytrocytów, pacjenci z wysokim poziomem hematokrytu ( 50-54%) nie powinni rozpoczynać terapii TRT ze względu na ryzyko dalszego zwiększenia tego parametru.
Inne efekty przyjmowania testosteronu:
- Obniżenie stanu zapalnego – u pacjentów leczonych testosteronem zauważono spadek czynników zapalnych, takich jak CRP i niektórych cytokin już po 3-4 tygodniach.
- Wzrost poziomu PSA – wzrost poziomów PSA i objętości prostaty występuje zazwyczaj w pierwszych 6 miesiącach terapii, pozostając w zdrowych i bezpiecznych granicach przez późniejszy okres leczenia.
- Funkcje poznawcze – poprawa zdolności do przetwarzania danych wizualnych i pamięci przestrzennej roboczej może być zauważalna w ciągu 2-6 tygodni terapii.
Co wpływa na tempo efektów terapii testosteronem?
Szybkość i intensywność efektów terapii testosteronem zależy od kilku kluczowych czynników. Wyjściowy poziom niedoboru jest szczególnie istotny – u pacjentów z głębokim hipogonadyzmem, efekty są zwykle bardziej wyraziste i szybsze niż przy łagodnym niedoborze testosteronu.
Wiek również modyfikuje odpowiedź na terapię – młodsi mężczyźni zwykle reagują szybciej w zakresie libido i składu ciała. Dawkowanie ma kluczowe znaczenie – stosowanie suprafizjologicznych dawek testosteronu, może przyspieszyć pojawienie się efektów anabolicznych, jednak wiąże się to z poważnym ryzykiem powikłań zdrowotnych, w tym nadkrwistości, przerostu prostaty i zaburzeń kardiometabolicznych.
Dodatkowo, indywidualne czynniki genetyczne oraz styl życia mogą znacząco wpływać na tempo pojawiania się efektów terapii, nawet przy identycznych dawkach i preparatach.
Przeczytaj także: Czy terapia testosteronem jest bezpieczna?
Źródła:
Saad, Farid, et al. “Onset of effects of testosterone treatment and time span until maximum effects are achieved.” European Journal of Endocrinology 165.5 (2011): 675-685.
Jockenhövel, Friedrich, et al. “Timetable of effects of testosterone administration to hypogonadal men on variables of sex and mood.” The Aging Male 12.4 (2009): 113-118.
Wang, Christina, et al. “Transdermal testosterone gel improves sexual function, mood, muscle strength, and body composition parameters in hypogonadal men.” The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 85.8 (2000): 2839-2853.
Malkin, C. J., et al. “Testosterone replacement in hypogonadal men with angina improves ischaemic threshold and quality of life.” Heart 90.8 (2004): 871-876.
